Bir ahlak belgesi
Adige Khase'nin düzenlediği din ve eğitim konulu
II. Kabardey Konferansı
Kabardey-Balkar Cumhuriyetinde Çerkes Derneği (Adige Khase)'nin 1995 yılında tertiplemiş olduğu 2.Kabardey Konferansı, kararlarını 44 maddelik bir sonuç bildirgesi halinde yayınlandı. Hükümet temsilcilerinin, sivil kuruluşların, diyanet yetkililerinin ve halkın da büyük oranda katılımıyla gerçekleşen bu konferansta alınan kararlar adeta bir içtimai mukavele (toplumsal sözleşme)dir. Böylece Kabardey halkı yüz yılı aşkın bir zamandan beri alt-üst edilen, yıkılan öz (kimlik) değerlerine karşı bir sorgulama yapmıştır. Bu maddelerden bazıları şunlardır:
Madde 1- Mevki ve makamını, şahsi çıkarlarını, milli çıkarların önüne geçiren her Çerkes'i ciddi şekilde ihtar etmek (haddini bildirmek) ve onu doğru yola, dürüstlüğe çekmek. Halkın zararına iş yapanlarla her alanda mücadele etmek.
Madde 4- Evimizde, sokağımızda, çarşı ve pazarda ahlâkın hakim olması için, her Çerkes birbirini kontrol edecek, ahlaka mugayır davranışlarda bulunan, adetleri çiğneyen kimseler görmezlikten gelinmeyecek, güzellikle uyarılarak kendisine gelmesi sağlanacaktır. Gerek şahsi, gerekse aile yaşantımızda bizler de iyi birer örnek olarak, bütün Çerkes çocuklarının "senindi-benimdi" demeden, iyi eğitilmesi için herkes sorumluluğunun bilincinde olacaktır.
Madde 15- Şeriata uygun nikâh kıymaya imamları yetkili kılmak. Rastgele herkese nikâh kıydırmamak.
Madde 18- Her cemaatin bir nikâh kayıt defteri olmalı. Nikâhı kıydığına dair bir belgeyi imam, evlenenlerin vekillerine vermeli.
Madde 19- İslam diniyle alay eden, onu aşağılamayı kalkışanların gerek hayır işlerine, gerekse cenazesine, ne imamlar ne de müslüman cemaat katılmayacaktır.
Madde 20- Başka dine giren, ya da hala o dine çağıran kimselere karşı ciddi şekilde mücadele etmek ve halkın lanetinin (nefretinin) kendileri üzerine olduğunu onlara anlatmak.
Madde 22- Çerkes ulusunu, kahramanlıklarıyla, edeb ve erdemleriyle (Khabzeleriyle) yüceltegelen bey ve soyluları (Pşı ve vorkleri), din adamlarını acımasızca tahkir etti Sovyet Rejimi. Bu konuda çirkin iftiralarla dolu, düzmece bir çok yazılar ve kitaplar yazıldı. Bunlarla ilgili olarak okullarımızda okutulan kitapları, radyo ve televizyon arşivlerinde mevcut dokümanları temizlemek, bu meyanda Lenin'e ve Komünist Partisine yönelik yazılan ve hala gençliğimize sunulan övgü edebiyatına artık son vermek.
Madde 25- Geçmişte köylerimizi ve şehirlerimizi süsleyen camilerimiz devletin acımasız kararlarıyla yıkıldı, dine savaş açanlarca. Şimdi camilerimizin yeniden inşa edilmekte olduğu şu günlerde devletten de gereken yardımı beklediğimizi yetkililere hatırlatmak.
Madde 30- Kabardey-Balkar İslam Enstitüsünde okuyan Çerkes öğrencilerine Çerkesçeyi ve Çerkes geleneklerini (Khabzeyi) de okutmak.
Madde 31- Ana okullarında ve orta dereceli okullarımızda okuyan çocuklarımıza, geleneklerimizin (Khabzenin) İslam'a yakınlığının ve her ikisinin güzelliklerinin öğretilmesi için Müslüman cemaatlarla dernek (Khase) şubeleri el ele verip, okul yöneticilerine, eğitici programlar hazırlayarak yardımcı olmalıdır.
Madde 33- Okullarımızda okutulmakta olan dini bilgileri yeterli bulmamaktayız. Kabardey-Balkar Müslüman bir cumhuriyet olduğuna göre İslam Dinine ayrılan sürenin arttırılması gerekir.
Madde 40- Televizyon ve radyodaki dini programların kalitesi ve süresini arttırmak. Okullarımızda okutulan yabancı diller arasında Arapça da yer almalıdır. Bu konu Eğitim Bakanlığına götürülecektir.
